ตาขี้เกียจคืออะไร ส่งผลต่อการมองเห็นอย่างไร รักษาอย่างไรได้บ้าง

ตาขี้เกียจ (Deprivation amblyopia) หรือที่นิยมเรียกกันว่า Lazy Eye คือ ปัญหาที่ส่งผลต่อการมองเห็น สามารถเกิดได้จากหลายปัจจัย และหากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม อาจมีโอกาสพัฒนาไปสู่ปัญหาที่ซับซ้อนยิ่งขึ้นได้  ซึ่งปัญหาตาขี้เกียจจะส่งผลต่อการมองเห็นอย่างไร และมีวิธีการรักษาแบบไหนบ้างเราไปอ่านในบทความนี้กัน

ตาขี้เกียจ Lazy Eye คืออะไร

ตาขี้เกียจ หรือ Lazy Eye คือ ภาวะที่สมองเลือกรับภาพจากตาข้างที่เห็นชัดกว่าและละเลยการรับภาพจากตาอีกข้าง ทำให้การพัฒนาการมองเห็นของตาข้างที่มีปัญหาด้อยลง แม้ว่าโครงสร้างของดวงตาจะปกติก็ตาม 

วิธีสังเกตอาการของโรคตาขี้เกียจ 

โรคตาขี้เกียจมีอาการที่แตกต่างกันไปตามสาเหตุของโรค การสังเกตอาการภายนอกสามารถทำได้โดยเฉพาะในกรณีที่เกิดจากโรคตาเขหรือตาเหล่ (Strabismic amblyopia) โดยมักพบในเด็กที่มีตาเขเข้าในคือตาข้างหนึ่งมุดเข้ามาใกล้หัวตามากกว่าปกติ นอกจากนี้ ความผิดปกติอื่น ๆ เช่น ตาดำขุ่นจากต้อกระจกหรือกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงก็สามารถสังเกตเห็นได้จากภายนอกเช่นกัน 

สำหรับตาขี้เกียจที่ไม่ได้เกิดจากตาเข การสังเกตจากภายนอกอาจทำได้ยาก จึงต้องดูจากพฤติกรรม เช่น การหรี่ตาเมื่อมองไกล การเอียงคอหรือปิดตาข้างหนึ่งเพื่อให้มองเห็นชัดขึ้น รวมถึงอาการตาล้าหรือปวดศีรษะบ่อย ๆ การทดสอบด้วยการปิดตาทีละข้างแล้วสังเกตการตอบสนองต่อสิ่งที่เด็กชอบ ก็เป็นวิธีช่วยประเมินความเสี่ยงของโรคตาขี้เกียจได้อีกทาง 

ตาขี้เกียจส่งผลต่อการมองเห็นอย่างไร

ตาขี้เกียจจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อความสามารถในการมองเห็น โดยผู้ที่เป็นตาขี้เกียจจะมีการมองเห็นที่ไม่ชัดเจนในตาข้างที่เป็น แม้จะใส่แว่นสายตาแล้วก็ตาม นอกจากนี้ ยังอาจส่งผลให้เกิดปัญหาการมองเห็นภาพซ้อน ขาดความสามารถในการมองเห็นภาพสามมิติ และมีปัญหาในการกะระยะ ทำให้การทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันเป็นไปอย่างยากลำบาก 

4 สาเหตุของการเกิดตาขี้เกียจ

ตาขี้เกียจเป็นภาวะที่เกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่ละสาเหตุจำเป็นต้องได้รับการรักษาที่แตกต่างกัน การทำความเข้าใจสาเหตุของตาขี้เกียจจะช่วยให้การวางแผนการรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น และสามารถป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจตามมาได้ 

1. หนังตาตก

หนังตาตกที่เกิดจากโครงสร้างของดวงตาหรือคนที่มีตาสองชั้นหลบในเมื่ออายุมากขึ้นอาจจะตกลงมาปิดบังการมองเห็น ทำให้สมองไม่ได้รับภาพจากตาข้างนั้นอย่างเต็มที่ โดยเฉพาะในเด็กที่กำลังอยู่ในช่วงพัฒนาการของการมองเห็น ซึ่งหากไม่ได้รับการแก้หนังตาตกอย่างทันท่วงที อาจส่งผลให้เกิดปัญหาการมองเห็นอย่างถาวรได้ 

2. ตาเข

ตาเขเป็นภาวะที่ลูกตาทั้งสองข้างไม่อยู่ในแนวเดียวกัน ส่งผลให้สมองได้รับภาพที่ไม่ตรงกันจากตาทั้งสองข้าง เพื่อหลีกเลี่ยงการเห็นภาพซ้อน สมองจะเลือกรับภาพจากตาข้างที่เห็นชัดกว่า และละเลยการรับภาพจากตาอีกข้าง 

3. สายตาสั้น ยาว หรือเอียงต่างกันในตา 2 ข้าง

สายตาสั้น ยาว หรือเอียงต่างกันในตา 2 ข้าง (Anisometropic amblyopia) ความแตกต่างของสายตาในตาทั้งสองข้างเป็นสาเหตุสำคัญของตาขี้เกียจ โดยเมื่อตาแต่ละข้างมีค่าสายตาที่แตกต่างกันมาก สมองจะเลือกรับภาพจากตาที่มีค่าสายตาดีกว่า การแก้ไขสายตาด้วยแว่นหรือคอนแทคเลนส์จึงอาจเป็นวิธีที่ทำให้ตาทั้งสองข้างได้รับการพัฒนาการมองเห็นอย่างเท่าเทียมกัน แต่ระวังการใส่นานไปจนตาแห้งได้

4. สายตาสั้น ยาว หรือเอียงมากในตาทั้ง 2 ข้าง

สายตาที่ผิดปกติมากในตาทั้งสองข้างสามารถนำไปสู่การเกิดตาขี้เกียจได้ โดยเฉพาะหากไม่ได้รับการแก้ไขตั้งแต่ในวัยเด็ก ทำให้สมองได้รับภาพที่ไม่ชัดเจนเป็นเวลานาน จนสมองไม่สามารถพัฒนาการมองเห็นได้อย่างเต็มที่ แม้ว่าจะได้รับการแก้ไขสายตาในภายหลัง การฟื้นฟูการมองเห็นอาจทำได้ยากขึ้น

วิธีรักษาตาขี้เกียจ 

ตาขี้เกียจเป็นภาวะที่สามารถรักษาได้หากได้รับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม การรักษามีหลายวิธีขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ โดยแต่ละวิธีมีข้อดีและข้อจำกัดที่แตกต่างกัน จำเป็นต้องได้รับการประเมินจากจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสม 

การปิดตา 1 ข้าง

การปิดตาข้างที่เห็นชัดเป็นวิธีการรักษาพื้นฐานสำหรับตาขี้เกียจ โดยเฉพาะในเด็กที่อายุยังไม่เกิน 8 ปี วิธีนี้จะช่วยบังคับให้สมองรับและพัฒนาการมองเห็นจากตาข้างที่เป็นตาขี้เกียจ โดยการปิดตาอาจต้องทำ 2-6 ชั่วโมงต่อวัน เป็นเวลาหลายเดือนถึงหนึ่งปี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการและการตอบสนองต่อการรักษา 

การใส่แว่น

การใส่แว่นเป็นวิธีการรักษาที่สำคัญสำหรับตาขี้เกียจที่เกิดจากความผิดปกติของสายตา การใส่แว่นที่เหมาะสมจะช่วยให้ภาพที่ส่งไปยังสมองชัดเจนขึ้น แว่นที่ใช้ต้องได้รับการตรวจวัดและสั่งตัดอย่างแม่นยำ ในบางกรณีอาจต้องใช้เลนส์พิเศษเพื่อช่วยให้การมองเห็นในระยะต่างๆ ดีขึ้น 

การหยอดยาขยายรูม่านตา

การหยอดยาขยายรูม่านตาเป็นวิธีการรักษาที่ใช้ในกรณีที่ตาขี้เกียจเกิดจากสายตาเอียงหรือสายตาผิดปกติมาก โดยยาที่ใช้จะช่วยให้กล้ามเนื้อตาผ่อนคลายและช่วยให้การมองเห็นชัดขึ้น การรักษาด้วยวิธีนี้ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของจักษุแพทย์อย่างใกล้ชิด เนื่องจากอาจมีผลข้างเคียงที่ต้องเฝ้าระวัง 

ศัลยกรรมตา

การผ่าตัดเป็นทางเลือกสำหรับการรักษาตาขี้เกียจที่มีสาเหตุจากโครงสร้างตาผิดปกติหรือภาวะหนังตาตก ด้วยการทำตาสองชั้นกับคลินิกทำตาที่มีการผ่าตัดต้องทำโดยจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และต้องมีการวางแผนการรักษาอย่างรอบคอบ 

สรุปบทความ

ตาขี้เกียจสามารถรักษาให้ดีขึ้นได้หากได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้อง การรักษาที่มีประสิทธิภาพต้องประกอบด้วยหลายวิธีร่วมกัน ทั้งการปิดตา การใส่แว่น การใช้ยา และการผ่าตัดในบางกรณี โดยการรักษาตั้งแต่ในวัยเด็กจะให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า สำหรับผู้ที่มีปัญหาตาขี้เกียจจากปัญหาหนังตาตกสามารถปรึกษาจักษุแพทย์ผู้ชำนาญการของ Sky Clinic ซึ่งมีความเชี่ยวชาญด้านการเปลี่ยนตาชั้นเดียวเป็นตาสองชั้น เปิดหัวตา แก้ไขกล้ามเนื้อตาอ่อนแรง ซ่อนแผลใต้คิ้ว จัดเรียงไขมันใต้ตา และ กำจัดถุงใต้ตาเพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมกับปัญหาได้เลย